متن کامل استاندارد 3132: استاندارد میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن-ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
پیشگفتار
استاندارد میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن-ویژگی ها و روش‌های آزمون که نخستین بار در سال 1369 تدوین شد بر اساس پیشنهادهای رسیده و بررسی توسـط سـازمان بـورس کـالای ایـران و تائید کمیسیون‌های مربوط برای دومین بار مورد تجدیدنظر قرار گرفـت و در هشتصد و هفتـادمین اجلاسـیه کمیته ملی استاندارد مکانیک و فلز شناسی مورخ 92/3/28 تصویب شد. اینک این استاندارد به استناد بند یک ماده 3 قانون اصلاح قوانین و مقررات سازمان ملی استاندارد ایران، مصوب بهمن ماه 1371 بعنوان اسـتاندارد ملی ایران منتشر می‌شود.
برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت‌های ملی وجهانی درزمینه صنایع، علـوم و خـدمات، استانداردهای ملی ایران درمواقع لزوم تجدیدنظر خواهد شد و هر گونه پیشنهادی که برای اصـلاح و تکمیـل این استانداردها ارائه شود، هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهـد گرفـت. بنـابراین، باید همواره از آخرین تجدیدنظر استانداردهای ملی ایران استفاده کرد.
منابع و مآخذی که برای تهیه این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته است به شرح زیر است:
- AWS D1.4/D1.4M:2011 Structural Welding Code – Reinforcing Steel
- DIN 488-1:2009 Reinforcing steels- Part 1:Grades, Properties, marking
- DIN 488-2:2009 Reinforcing steels bars
- DIN 488-3:2009 Reinforcing steels in coils, steel wire.
- ISO 6935 -1:2007 Steel for the reinforcement of concrete- Part1 Plain bars
- ISO 6935 -2:2007 Steel for the reinforcement of concrete- Part2 Ribbed bars
- GOST 5781-82:1993 Hot –rolled steel bars for the reinforcement of concrete
- JIS G 3112:2010 Steel bars for concrete reinforcement.
- BS 4449:2005+A2:2009 Steel for reinforcement of concrete – Weldable reinforcing steel- Bar coil and decoiled product – Specification
- ASTM A 615/A 615M: 2005 Standard Specification for Deformed and Plain Carbon-Steel Bars for Concrete Reinforcement
متن کامل استاندارد 3132: استاندارد میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن-ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
1- هدف
هدف از تدوین این استاندارد، تعیین ویژگی‌ها و روش‌های آزمون میلگردهای فولادی گرم نوردیده ساده و آجدار برای تسلیح بتن می‌باشد.
2- دامنه کاربرد
این استاندارد برای میلگردهای فولادی گرمنوردیده به صورت شاخه یا کلاف (Coil) بدون عملیات بعدی (عملیات بعدی مانند کشش، پیچش، نورد سرد و سایر عملیات مکانیکی می‌باشد، بدیهی است که صاف کردن میل گردهای کـلاف شـامل عملیـات بعدی نمی‌باشد.) و نیز با عملیات خنک کاری (Quenching) و برگشت تحت کنترل کاربرد دارد. این استاندارد برای قلابهای مورد استفاده جهت بلندکردن و حمل و نقل محموله‌های مختلف نظیر قطعات بتنی سنگین و نیز جهت میلگردهای مورد مصرف در بتن‌های پیش تنیده کاربرد ندارد.
یاد آوری: تولید میلگردهای ساده و آجدار از مقاطع فولادی مانند تیرآهن، ریل راه آهن، ورق و ضایعات آنها مجاز نمی‌باشد. همچنین تولید میلگرد از هر نوع ماده اولیه که سوابق متالورژیکی مشخص نداشته باشد مجاز نیست.
3- مراجع الزامی
مدارک الزامی زیر حاوی مقرراتی است که در متن این استاندارد ملی ایران به آنها ارجاع داده شده است. بدین ترتیب آن مقررات جزئی از این استاندارد ملی ایران محسوب می‌شود. در صورتی که به مدرکی با ذکر تاریخ انتشار ارجاع داده شده باشد، تغییر در اصلاحیهها و تجدیدنظرهای بعدی آن مورد نظر این استاندارد ملی ایران نیست. در مورد مدارکی که بدون ذکر تاریخ انتشار به آنها ارجاع داده شده است، همواره آخرین تجدیدنظر و تغییر اصلاحیه های بعدی آنها مورد نظر است.
استفاده از مراجع زیر برای کاربرد این استاندارد الزامی است:
1-3- استاندارد ملی ایران شماره 2-14262 سال 1391، فولادهای سازهای گرم نوردیده- قسمت: شرایط فنی تحویل فولادهای سازه ای غیرآلیاژی.
2-3- استاندارد ملی ایران شماره:10979 سال 1387، فولادهای کربنـی و کـم آلیـاژ- انـدازه گیـری عناصـر توسط طیف سنجی نشر نوری تحت خلاء – روش آزمون.
3-3- استاندارد ملی ایران شماره:9376 سال 1386، فولاد و چدن- نمونه برداری و آماده سازی نمونه‌ها برای اندازه گیری ترکیبات شیمیایی.
4-3- استاندارد ملی ایران شماره 1-8103 سال 1384، فولاد برای تسلیح و پیش تنیدن بتن – روش‌های آزمون – قسمت اول: میلگرد، مفتول و سیمهای تسلیح کننده.
5-3- ISO 404, Steel and steel products – General technical delivery requirements.
6-3- ISO 10144, Certification scheme for steel bars and wires for the reinforcement of concrete structures.
4- اصطلاحات و تعاریف
در این استاندارد اصطلاحات و تعاریف زیر به کار می‌رود:
1-4- میلگرد
محصول فولادی گرم نوردیده به صورت ساده یا آج دار با مقطع گرد که به صورت شاخه ای (مستقیم در طول معین) یا کلاف (به صورت حلقوی پیوسته) بسته بندی می‌شود.
2-4- قطر اسمی (Nominal diameter) یا d
قطر اسمی میلگرد که معادل نمره میلگرد می‌باشد.
3-4-سطح مقطع اسمی (Nominal cross-Sectional area) یا An
سطح مقطعی معادل سطح دایره یک میلگرد ساده با همان قطر اسمی می‌باشد.
4-4-آج
آج عبارت است از برجستگی هایی که به صورت طولی (موازی محور میلگرد) و یا عرضی (به هر صورتی غیر از طولی ) روی سطح میلگرد هنگام نورد ایجاد می‌گردد. شکل 1 را ملاحظه نمایید.
5-4- آج عرضی (Transverse rib)
آج با یک زاویه مورب نسبت به محور طولی میلگرد می‌باشد. شکل 1 را ملاحظه نمایید.
6-4- آج طولی (Longitudinal rib)
نوعی از آج که بصورت یک شکل، یکنواخت و ممتد بصورت موازی با محور طولی میلگرد بر روی میلگرد ایجاد می شود.
7-4- ارتفاع آج عرضی (Transverse rib height) یا h1
فاصله بالاترین نقطه روی آج عرضی تا سطح زمینه میلگرد، که عمود بر محور طولی میلگرد اندازه گیری می‌شود. شکل 2 را ملاحظه نمایید.
8-4- ارتفاع آج طولی (Longitudinal rib height) یا h2
فاصله یک نقطه روی آج طولی تا سطح زمینه میلگرد، که عمود بر محور طولی میلگرد اندازه گیری می‌شود. شکل 3 را ملاحظه کنید.
9-4- گام آج میلگرد (Rib spacing) یا c
فاصله بین مراکز دو آج عرضی متوالی، که موازی با محور میلگرد اندازه گیری می‌شود (شکل 1 را ملاحظه
نمایید).
10-4- زمینه میلگرد (Core)
قسمتی از سطح مقطع و سطح جانبی میلگرد که فاقد آج ( طولی و عرضی ) می‌باشد. شکل 1 را ملاحظه
نمایید.
11-4- محدوده بدون آج (Ribless perimeter) یا ∑ei
جمع فواصل بین دو انتهای آج عرضی مجاور در طرفین آج طولی می‌باشد و بصورت تصویر ایجاد شده بر روی یک سطح عمود بر محور میلگرد اندازه گیری می‌شود.
12-4- سطح نسبی آج (Relative rib area) یا ƒR
منظور از سطح نسبی آج، سطح نسبی تصویر شده آج عرضی میلگرد روی صفحه عمود بر محور طولی آن و نسبت به مساحت جانبی بین دو آج (گام) می‌باشد. برای نحوه محاسبه این پارامتر به بند 11 استاندارد ملی ایران به شماره 8103-1 مراجعه نمایید.
13-4- زاویه جانبی دیواره آج عرضی (Transverse rib flank inclination) یا α
عبارت است از زاویه میان دیواره آج عرضی و سطح زمینه میلگرد که به صورت عمود بر محور طولی آج عرضی اندازه گیری شده باشد. شکل 4 را ملاحظه نمایید.
14-4- زاویه آج عرضی (Transverse rib inclination) یا β
عبارت است از زاویه میان آج عرضی و محور طولی میلگرد ( شکل 1 را ملاحظه نمایید.)
15-4- بیضی بودن:
اختلاف بین حداکثر و حداقل اندازه قطر در همان مقطع میلگرد می‌باشد.
16-4- ترکیب شیمیایی مذاب (Cast Analysis)
ترکیب شیمیایی مذاب قبل از ریخته گری که تولید کننده با توجه به رویه کاری خود آن را تعیین می‌نماید.
17-4- ترکیب شیمیایی محصول (Product analysis)
ترکیب شیمیایی به دست آمده از محصول تولید شده می‌باشد.
18-4- شناسه
عبارتی است جهت شناسایی یک مجموعه میلگرد با مشخصه و قطر یکسان. به بند 15 مراجعه نمایید.
19-4-بسته (Bundle)
عبارت است از دو یا چند کلاف یا مجموعه ای از شاخههای میلگرد همقطر و همشکل که دارای یک شناسـه
بوده و به شکل مناسبی به یکدیگر بسته شده باشد.
20-4-دسته (Batch)
عبارت است از تعدادی کلاف یا بسته شامل میلگردهـای هـم قطـر کـه از یـک فرآینـد تولیـد (ذوب=Heat) در
فولادسازی به دست آمده باشند.
21-4-بهر (Lot)
عبارت است از تعدادی کلاف یا بسته یا مقدار معینی میلگرد همقطر و همشکل و با یک شناسه مشـابه کـه
تحت شرایطی که یکنواخت فرض می‌شود، با ذوب های مختلف تولید می‌گردد.
22-4- محموله (Consignment)
عبارت است از تعدادی بسته که قطر اسمی ) نمره ( میلگردها از بسته ای به بسته دیگر می‌تواند متفـاوت باشد ولی هر بسته باید دارای یک شناسه باشد.
5- نمادها (Symbols)
نمادهای استفاده شده در این استاندارد مطابق جدول 1 می‌باشد.
6- طبقه بندی
در این استاندارد طبقه بندی میلگردهای ساده و آجدار مطابق جدول 2 می‌باشد.
7- فرآیند تولید
در تولید میلگرد آجدار باید از فولاد نوع کاملاً آرام (Special killed (fully killed) steel) استفاده شود. ولی برای میلگرد ساده مشروط به تطبیق کلیه ویژگی های مندرج در این استاندارد می‌توان از فولاد نیمه آرام (Semi killed steel) نیز استفاده نمود. (تعاریف مرتبط با نوع فولاد مطابق با استاندارد ملی ایران شماره 14262-2 می‌باشد.)
8- ویژگی ها
1-8- اندازه ها
اندازههای قطر اسمی و وزن یک متر طول میلگردهای آجدار و ساده و نیز رواداری های آنها باید با مندرجات جداول 3، 4، 5 و 6 مطابقت نمایند. سطح مقطع اسمی میلگردها در جداول 3 و 4 داده شده است.
2-8- ویژگی های آجها
میلگردهای آجدار باید دارای آج عرضی و طولی باشند. میلگردهای آجدار به جز در محلهای نشانهگذاری محصول باید حداقل دارای دو ردیف آج عرضی با توزیع یکنواخت در دو طرف آجهای طولی باشند. آجهای عرضی هر ردیف باید بصورت یک شکل در تمام طول میلگرد توزیع شده باشند. ویژگیهای هندسی آجها باید با الزامات ارائه شده در بند انطباق کامل داشته باشند. اندازه گیری ویژگی ابعادی آجها باید براساس استاندارد ملی ایران شماره 8103-1 انجام گیرد.
1-2-8- ویژگی هندسی آجها
1-1-2-8-میلگردهای آج 340 و آج 350
در این میلگردها آجهای عرضی بصورت یکنواخت با زاویه حداقل 45 درجه نسبت به محور طولی یا دوکـی شکل مارپیچ در دو طرف آج طولی با زاویه 40 درجه تا و شامل 70 درجه مطابق شکل‌های 5 و 6 بـوده و ویژگیهای هندسی آن باید مطابق جداول 6 و 7 باشد.
2-1-2-8- میلگردهای آج 400 و آج 420
در این میلگردها آجهای عرضی بصورت یکنواخت با زاویه حداقل 45 درجه نسبت به محور طولی یا دوکـی شکل در دو طرف آج طولی و به صورت دو نیم مارپیچ غیر هم جهت در دو نیمه طولی میلگرد بـا زاویـه 40 درجه تا و شامل 70 درجه مطابق شکل‌های 7 و 8 بوده و ویژگی های هندسی آن باید مطابق جداول 6 و 7 باشد.
3-1-2-8- میلگردهای آج 500 و آج 520
در این میلگردها آجهای عرضی دوکی شکل در دو طرف آج طولی و به صورت چهار نیم مـارپیچ بـه شـکل هفت – هشت و با زاویه 35 درجه تا و شامل 75 درجه مطابق شکل 9 بوده و ویژگی هندسی آن باید مطـابق جدول 7 باشد.
3-8- ویژگی های ظاهری میلگرد (طول و کیفیت سطحی)
1-3-8- طول استاندارد میلگردهای ساده و آج دار با رواداریهای مربوطه باید مطابق جدول 8 باشد.
2-3-8- انحنای موضعی شاخه میلگرد نباید از 6 میلیمتر در هر متر طول بیشتر شود و به هر صورت انحنای کل یک شاخه نباید از حاصل ضرب طول شاخه در انحنای موضعی بیشتر شود.
3-3-8- سطح میلگرد باید فاقد عیب تاخوردگی (روی هم افتادگی) باشد. همچنین وجود سایر عیوب مضر موضعی نظیر ترک، پوسته، برجستگی، فرورفتگی، حفره و ناخالصی غیرفلزی ( آخال) که بر روی خواص مکانیکی (کشش و خمش) آن اثر منفی ایجاد نماید، مجاز نمی‌باشد.
4-3-8- برای میلگردهای آج دار، صدمات و نواقص موضعی منفرد روی آج ها به تعداد حداکثر 3 عدد در هر متر طول، مجاز می‌باشد.
9- ترکیب شیمیایی
ترکیب شیمیایی مذاب ریخته‌گری میلگردها باید مطابق جداول ۹ باشد. کربن معادل (CEV) یا Carbon equivalent value در میلگردهای آجدار مطابق معادله زیر محاسبه می‌شود:
10- ویژگیهای مکانیکی
1-10- ویژگیهای کششی
آزمون کشش میلگردها باید مطابق بند ١٢-١ انجام شود. ویژگیهای کششی میلگردهای تولیدی باید با مقادیر کششی یکی از رده های ارائه شده در جدول ١١ منطبق باشد.
2-10- ویژگیهای خمشی
آزمون خمش باید مطابق بند ١٢-٢ بر روی میلگردهای تولیدی انجام شود. پس از انجام آزمون هیچگونه ترك، شکست و یا پارگی قابل رویتی نباید در محصول ایجاد گردد. بازرسی وضعیت سطحی محصول پس از انجام آزمون باید توسط یک شخص با قابلیت دید طبیعی یا اصلاح شده انجام شود.
3-10- ویژگیهای خمش مجدد بعد از پیرسازی
انجام آزمون خمش مجدد برای میلگردهای آج دار در صورت نیاز مطابق بند ١٢-٣ انجام می شود. پس از انجام آزمون هیچگونه ترك، شکست و یا پارگی نباید بروی محصول ایجاد گردد. بازرسی وضعیت سطحی محصول پس از انجام آزمون باید توسط یک شخص با قابلیت دید طبیعی یا اصلاح شده انجام شود.
یادآوری ١- انجام یکی از دو آزمون خمش یا خمش مجدد از طرف تولید کننده الزامی است ولیکن هر دو مشخصه باید توسط تولید کننده تضمین گردد.
یادآوری٢ – آزمون خمش مجدد صرفاً به منظور صحه‌گذاری ویژگیهای پیرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4-10- ویژگیهای خستگی
در صورت توافق انجام آزمون خستگی میان تولید کننده و خریدار، تولیدکننده باید نشان دهد که ویژگیهای خستگی تحت نیروهای محوری میلگردهای تولیدی آن در محدوده نوسانهای کششی مندرج در روش آزمون بند ۱۲-۴ می‌باشد.
شرایط آزمون، عدد یا اعداد تعریف شده برای سیکل‌های تنشی (چرخه‌های بارگذاری)، دامنه یا دامنه‌های تنش اعمالی σa۲ و حداکثر میزان تنش یا تنش‌های اعمالی σmax باید در زمان سفارشگذاری مورد توافق میان تولیدکننده و خریدار قرار گیرد.
5-10- ویژگیهای جوش پذیری
قابلیت جوش‌پذیری میلگردها بر اساس کربن معادل بدست آمده از ترکیب شیمیایی مذاب ریخته‌گری میلگرد و یا ترکیب شیمیایی مندرج در گواهینامه فنی که از معادله ارائه شده در بند ۹ محاسبه می‌گردد، مطابق جدول پیوست الف خواهد بود.
11- نمونه‌برداری
1-11- نمونه‌برداری جهت بازرسی ظاهری
حداقل یک نمونه به طول ۱۰۰۰ میلیمتر یا بیشتر، از یک شاخه یا کلاف به صورت تصادفی از هر بهر برداشته شود.
2-11- نمونه‌برداری جهت آزمونهای ابعاد و وزن
1-2-11- نمونه‌برداری از محصول شاخه‌ای
بر اساس نمونه‌برداری تصادفی از یک بهر به تعداد حداقل ۱۰ شاخه از ۱۰ بسته (با حداقل وزنی یک تن) انتخاب شده، سپس یک نمونه به طول ۵۰۰ میلیمتر از هر یک از شاخه‌ها برداشته شود.
2-2-11- نمونه‌برداری از محصول کلاف
بر اساس نمونه‌برداری تصادفی از یک بهر به تعداد حداقل ۱۰ نمونه به طول ۵۰۰ میلیمتر از ۱۰ کلاف (با حداقل وزنی یک تن) انتخاب شود. انحنای نمونه‌های کلاف باید در دمای معمولی حذف شود.
یادآوری– تولید کننده می‌تواند بر اساس دستورالعمل‌های نمونه‌برداری موجود در کارخانه، نمونه‌برداری نماید. لیکن نتایج نمونه‌برداری و انجام آزمونهای مربوطه باید مقادیر الزامی مندرج در این استاندارد را تضمین نماید.
3-11- نمونه‌برداری جهت آزمونهای مکانیکی
1-3-11- نمونه‌های برداشته شده باید از یک ذوب یا از یک بهر (به بند ۴ مراجعه نمایید) انتخاب شوند. نمونه‌ها باید حداقل طولی برابر ۶۰۰ میلیمتر یا ۲۰ برابر قطر اسمی (هر کدام که بزرگتر باشد) را دارا باشند.
1-1-3-11- برای ذوب ها یا بهرهای تا ۱۰۰ تن و کمتر، دو نمونه جهت آزمون کشش، یک نمونه جهت آزمون خمش و یک نمونه جهت آزمون خمش مجدد برداشته شود.
2-1-3-11- برای ذوب ها یا بهرهای بیش از ۱۰۰ تن، علاوه بر تعداد نمونه‌های برداشتی بر اساس بند 11-3-1-1، به ازاء هر ۳۰ تن اضافه وزن، یک نمونه جهت آزمون کشش، یک نمونه جهت آزمون خمش و یک نمونه جهت آزمون خمش مجدد برداشته شود.
4-11- نمونه‌برداری جهت آزمون ترکیب شیمیایی
از نمونه تهیه شده در بند 11-1 می‌توان یک نمونه مورد نیاز برای آزمون تعیین ترکیب شیمیایی تهیه نمود. با توجه به انجام آزمون ترکیب شیمیایی از نمونه مذاب توسط تولید کننده، آزمون ترکیب شیمیایی از محصول توسط تولید کننده الزامی نمی‌باشد.
12- روش‌های آزمون
1-12- آزمون کشش
آزمون کشش باید مطابق با استاندارد ملی ایران شماره ۱-۸۱۰۳ انجام شود. برای تعیین میزان درصد ازدیاد طول بعد از شکست، ۵A، طول مؤثر اولیه ( طول مبنا) باید ۵ برابر قطر اسمی و برای ۱۰A، طول مؤثر اولیه
(طول مبنا) باید ۱۰ برابر قطر اسمی انتخاب شود. همچنین برای تعیین میزان درصد ازدیاد طول کلی در حداکثر نیرو، Agt ، نشانه‌گذاری‌هایی با فواصل مساوی باید بر روی طول آزاد نمونه آزمون ایجاد شود. فاصله میان نشانه‌گذاری‌ها باید ۵ ،۱۰ یا ۲۰ میلیمتر متناسب با قطر میلگرد انتخاب شود. برای تعیین ویژگیهای کششی، میزان سطح مقطع اسمی میلگرد باید در محاسبات مورد استفاده قرار گیرد.
یادآوری ۱– نمونه‌هایی که از محصول تولید شده نوردی با روش خنک‌کاری و برگشت تحت کنترل (نظیر روش ترمکس) برداشته می‌شود باید مستقیماً و بدون هیچگونه عملیات اضافی از جمله تراشکاری ، مورد آزمون کشش قرار گیرد.
یادآوری ۲– در صورتی که نمونه‌های آزمون کشش تراشکاری شوند، باید ضریب تبدیل محاسباتی مربوط به نمونه‌نوردی تراشکاری شده را با توجه به پیوست ب در نتایج بدست آمده از آزمون اعمال نمود.
2-12- آزمون خمش
آزمون خمش باید مطابق با استاندارد ملی ایران شماره ۱-۸۱۰۳ انجام شود. نمونه آزمون باید تا زاویه‌ای میان ۱۶۰ تا ۱۸۰ درجه حول فک خمش متناسب با قطر میلگرد بر حسب آنچه در جدول ۱۲ آورده شده است، خم شود.
3-12- آزمون خمش مجدد
آزمون خمش مجدد باید مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۱-۸۱۰۳ انجام شود. نمونه آزمون باید حول یک فک خمش با قطر ارائه شده در جدول ۱۳ خم شود. زاویه خمش قبل از گرمایش ( پیرسازی) باید حداقل ۹۰ درجه باشد و زاویه خمش مجدد در جهت مخالف خم شدگی اولیه باید حداقل ۲۰ درجه انتخاب گردد. هر دو زاویه باید قبل از حذف بار به دقت اندازه گیری شوند.
4-12- آزمون خستگی
آزمون خستگی باید مطابق با استاندارد ملی ایران شماره ۱-۸۱۰۳ انجام شود.
5-12- آزمون تعیین ترکیب شیمیایی
به طور معمول تعیین ترکیب شیمیایی مطابق استاندارد ملی ایران شماره ۱۰۹۷۹ انجام می‌شود. در صورت وجود اختلاف نظر در ارتباط با روش مورد استفاده، ترکیب شیمیایی باید از طریق یک روش مرجع مناسب که در استاندارد ملی ایران شماره ۱۰۹۷۹ ارائه شده است، انجام شود.
6-12- آزمون سنجش ابعاد و وزن
نمونه مورد ارزیابی (آزمونه) ابتدا از نظر ابعاد و اندازههای مورد نظر، توسط وسایل سنجش دقیق اندازه گیری شده و با مقادیر ابعاد و رواداریهای مربوطه مندرج در جداول ۶ و۷ ارزیابی می‌شود.
سپس نمونه برای یک مقدار دقیق طول با وسیله دقیق توزین شده و مقدار اختلاف یا انحراف از اندازه اسمی طبق معادله زیر جهت ارزیابی و تصمیم‌گیری بدست می‌آید:
13- بازرسی و آزمون مجدد و ارزیابی نتایج
1-13- بازرسی و آزمون مجدد خواص مکانیکی
در صورتی که نتایج آزمونهای مکانیکی میلگرد با شرایط مندرج در این استاندارد مطابقت کامل نداشته باشد، باید نمونه‌های مجدد به تعداد ۲ برابر مورد نیاز آزمون از محصول برداشته (به بند ۱۱ رجوع شود) و آزمونهای لازم تکرار شود. چنانچه نتایج آزمون اخیر با شرایط این استاندارد مطابقت داشته باشد، نتایج آزمون اولیه مد نظر قرار نمی‌گیرد و در غیر این صورت محصول خارج از استاندارد خواهد بود.
یادآوری- در موارد زیر نیز آزمون تکرار می‌شود:
- احتمال وجود خطا در مراحل انجام آزمون؛
- وجود عیوب ظاهری موردی در سطح نمونه؛
- وقوع گسیختگی در یک سوم ابتدا یا انتهای طول نمونه آزمون کشش در صورت عدم مطابقت ازدیاد طول نسبی نمونه با حد استاندارد.
1-13- بازرسی و آزمون مجدد وزن
در صورتی که نتایج وزن نمونه مورد آزمون با شرایط مندرج در این استاندارد مطابقت کامل نداشته باشد باید ۲ نمونه از شاخه برداشته شود و مورد آزمون مجدد قرار گیرد. نتایج آزمون این دو نمونه ملاک ارزیابی بوده و نتایج آزمون اولیه مد نظر قرار نمی‌گیرد.
14- بسته بندی
کلیه میلگردهای ساده و آج دار بجز آج ۵۰۰ و آج ۵۲۰ تا قطر ۱۴ میلیمتر بصورت شاخه با طولهای مساوی یا کلاف و بالاتر از ۱۴ میلیمتر فقط به صورت شاخه با طولهای مساوی بسته‌بندی می‌شود. میلگرد آج ۵۰۰ و آج ۵۲۰ در تمام قطرها بصورت شاخه با طولهای مساوی بسته‌بندی می‌شوند. میلگردهای هر بسته باید حداقل دو تسمه فلزی با مفتول فولادی در دو انتهای بسته و در فاصله مناسب نسبت به یکدیگر بطور محکم بسته شوند.
15- شناسه
شناسه میلگردهای ساده و آج دار مشمول این استاندارد باید شامل موارد زیر باشد:
الف- عبارت “میلگرد برای تسلیح بتن” ؛
ب- شماره این استاندارد ملی پس از اخذ پروانه کاربرد علامت استاندارد؛ پ- قطر اسمی بر حسب میلیمتر، مطابق با جدول ۳ ؛
ت- علامت مشخصه میلگرد (مطابق جدول ۲)؛
پ- کد فرآیند تولید ( مطابق یادآوری ۲ جدول ۹).
مثال : ” میلگرد برای تسلیح بتن، استاندارد ملی ایران شماره ……………… ، قطر ۲۰ ، آج ۳۴۰ U”
16- نشانهگذاری
1-16- نشانهگذاری روی شاخه میلگرد
1-1-16- میلگرد ساده
میلگردهای ساده مشمول این استاندارد ، الزامی جهت نشانهگذاری ندارند. در صورت توافق میان تولید کننده و خریدار امکان نشانهگذاری وجود خواهد داشت.
2-1-16- میلگرد آج دار
بر روی تمامی میلگردهای آج دار مشمول این استاندارد باید در حین فرآیند نورد اطلاعات زیر درج شود:
الف- نام یا علامت تجاری شرکت تولید کننده میلگرد.
ب- کد فرآیند تولید ( مطابق یادآوری ۲ جدول ۹)؛
پ- کد علامت مشخصه میلگرد ( طبق جدول پیوست پ)؛
یادآوری- نشانهگذاری بر روی شاخه میلگرد باید در فواصل معین که مقدار آن کمتر از ۲ متر است، تکرار شود.
2-16- نشانهگذاری روی بسته
تمامی بسته‌های میلگرد ساده یا آج دار باید دارای حداقل یک پلاک مشخصات فلزی (یا هر نوع پلاک مقاوم دیگر) باشند و اطلاعات زیر بر روی آنها درج شده باشد:
الف- نام و علامت تجاری شرکت تولید کننده میلگرد؛
ب- شماره این استاندارد ملی پس از اخذ پروانه کاربرد علامت استاندارد؛ پ- علامت مشخصه میلگرد ( طبق جدول ۲)؛
ت- قطر اسمی بر حسب میلیمتر، مطابق با جدول ۳ و یا شناسه؛ ث- شماره ذوب یا شماره ردیابی مرتبط به گزارش آزمون بسته؛ ج- طول میلگرد مطابق جدول ۸؛
چ- نام کشور تولید کننده؛
ح- وزن بسته بر حسب کیلوگرم.
یادآوری ۱– در پلاک نصب شده بر روی بسته‌های میلگردهای تولید شده، باید روش تولید آنها مطابق با یادآوری ۲ جدول ۹ مشخص گردد.
یادآوری ۲– در خصوص بند چ، درج کشور تولید کننده در حوزه صادرات می‌تواند با توافق تولید کننده و خریدار انجام شود.
17- گواهینامه فنی
تولید کننده باید برای هر محموله از میلگردهای آماده عرضه به بازار یک گواهینامه فنی حاوی مشخصات زیر را به مشتری تحویل دهد:
1-17- مشخصات عمومی
شامل شماره گواهینامه، تاریخ صدور، نوع میلگرد (علامت مشخصه مربوطه)، شماره ذوب یا بهر، قطر اسمی میلگرد، شماره بسته، طول اسمی شاخه‌ها و تعداد بسته‌ها.
2-17- مشخصات فنی
شامل درصد ترکیب شیمیایی، کربن معادل و خواص مکانیکی.
3-17- مشخصات اختصاصی فرآیند تولید
فرآیند تولید میلگردها مطابق با توضیحات ارائه شده در یادآوری ۲ جدول ۹.
18- ارزیابی انطباق
1-18- کلیات
بازرسی و صدور گواهی کیفیت برای میلگردهای مورد استفاده جهت تسلیح بتن که در کارخانه‌های داخل کشور تولید شده و توسط شخص ثالث (سازمان ملی استاندارد یا نماینده قانونی آن) تحت نظارت می‌باشد باید مطابق استاندارد ۱۰۱۴۴ ISO انجام شود. در خصوص محموله‌های تکی و یا سفارشات خاص، روش بازرسی و صدور گواهی کیفیت می‌تواند مطابق پیوست ت انجام شود.
پیوست‌ها
پیوست الف (الزامی): شرایط جوشکاری
شرایط جوشکاری میلگردهای مورد استفاده جهت تسلیح بتن و حداقل دمای مورد نیاز پیش‌گرم و انجام عملیات جوشکاری باید بر طبق جدول زیر و یادآوری‌های مربوطه و نیز الزامات سایر دستورالعمل‌ها و استانداردهای جوشکاری مرتبط مانند ۴.۱AWS D، بر مبنای مقدار درصد کربن معادل محاسبه شده از معادله ذکر شده در بند ۹ مورد عمل قرار گیرد.
پیوست ب (الزامی): ضریب تبدیل آزمون کشش
ب-1- در جایی که ماشین آزمون کشش با ظرفیت مناسب در دسترس نباشد، می‌توان قطر میلگردهای آجدار را (به جز میلگردهای تولید شده به روش خنک کاری و برگشت تحت کنترل) تا ۲۰ میلیمتر کاهش داد. در این گونه موارد برای هر نوع میلگرد و طرح آج باید از ضرایب تبدیل مربوطه استفاده نمود تا بتوان مقادیر نتایج آزمون نمونه استاندارد را به مقادیر معادل برای میلگرد نوردشده تبدیل نمود.
ب-2- برای انواع میلگرد و طرحهای مختلف ضرایب تبدیل را باید یکبار از قبل مشخص نمود. این کار بوسیله آزمون مقایسه‌ای ۲۵ جفت (هر جفت آزمون که مرکب از یک نمونه مستقیم میلگرد ارسالی و یک نمونه تراشیده شده استاندارد می‌باشد باید از یک شاخه انتخاب گردند) که حداقل از ۵ شاخه میلگرد بریده شدهاند، تعیین می‌گردد.
ب-3- آزمونهای کشش ۲۵ جفت نمونه توسط یک دستگاه کشش انجام می‌پذیرد و ضرایب تبدیل محاسباتی نسبت میانگین نتایج بدست آمده نمونه‌های نوردی به نمونه‌های تراشیده شده به شرح زیر تعیین می‌گردند:
پیوست پ (الزامی): نشانهگذاری بر روی انواع میلگردهای فولادی گرم نوردیده آجدار برای تسلیح بتن
پ-1- کد نشانهگذاری
کد نشانهگذاری بر روی میلگردهای گرم نوردیده آجدار به دو بخش تقسیم بندی می‌شود:
پ-1-1- کد نشانهگذاری مشخصه میلگرد
کد نشانهگذاری مشخصه میلگردهای گرم نوردیده آجدار برای تسلیح بتن در جدول پ -۱ ارائه شده است.
پ-۱–۲– کد نشانهگذاری فرآیند تولید میلگرد آجدار کد نشانهگذاری فرآیند تولید میلگردهای گرم نوردیده آجدار برای تسلیح بتن در یادآوری ۲ جدول ۹ آورده شده است.
پ-۲– ترتیب درج نشانهگذاری بر روی میلگرد آجدار
درج نشانه‌های الزامی ارائه شده در این استاندارد بر روی میلگردهای گرمنوردیده آج دار باید به صورت دائمی و خوانا بوده و ترتیب آنها به گونه‌ای باشد که ابتدا از سمت چپ نام یا نشان تجارتی تولید کننده، سپس کد مربوط به مشخصه میلگرد و در نهایت نیز کد مربوط به فرآیند تولید درج گردد. به عنوان مثال نمونه‌ای از نشانهگذاری میلگرد با مشخصه آج ۴۲۰ که به روش ترمکس تولید شده است به شرح زیر می‌باشد:
مثال: ” H T علامت یا نام تجارتی شرکت تولید کننده ”
پیوست 2 (اطلاعاتی): صدور گواهی کیفیت برای یک محموله مشخص
در خصوص محموله‌های تکی و یا سفارشات خاص، روش بازرسی و صدور گواهی کیفیت می‌تواند مطابق زیر انجام شود.
ت-۱ -کلیات
صدور گواهی کیفیت می‌تواند مطابق یکی از دو روش زیر برای تأیید محموله مورد استفاده قرار گیرد:
- قبولی آزمون انجام شده برای یک محموله مشخص که باید بر طبق بندت-۲ انجام شود.
- توسط توافق میان تولید کننده و خریدار که باید طبق بندت-۳ انجام شود.
ت-۲– ارزیابی عدد معیار
ت-۲–۱– سازماندهی
آزمونها باید سازماندهی شده و بر اساس توافق میان خریدار و تولیدکننده و الزامات و قوانین ملی انجام شود.
ت-۲–۲ تعداد نمونه‌گیری و آزمونها
به منظور انجام آزمونها، محموله ابتدا باید به واحدهایی با حداکثر وزن ۵۰ تن و یا جزیی از آن (به عنوان مثال یک محموله ۷۰ تنی به دو محموله ۵۰ تنی و ۲۰ تنی تقسیم می‌شود) تقسیم‌بندی شود. هر واحد آزمون باید حاوی محصولی از یک رده فولاد و نیز قطر یکسان از یک ذوب باشد. تولید کننده باید تأیید کند که در گزارش آزمون تمامی نمونه‌های برداشته شده از یک واحد آزمون همگی از یک ذوب می‌باشند. ترکیب شیمیایی ( محصول ) باید در گزارش آزمون بیان شده باشد.
نمونه‌ها باید از هر واحد آزمون به ترتیب زیر اخذ شده باشند:
الف- دو نمونه، از میلگردهای مختلف برای تعیین ترکیب شیمیایی محصول.
ب- حداقل ۱۵ نمونه، (در صورتی که اقتضا نماید ۶۰ نمونه، بندت-۲-۳-۱ را ملاحظه نمایید) از میلگردهای مختلف برای انجام کلیه آزمونهای ارائه شده در این استاندارد.
ت-۲–۳ – ارزیابی نتایج
ت-۲–۳–۱– بازرسی توسط متغیرها
برای ویژگی‌هایی که به عنوان عدد معیار تعیین شدهاند، موارد زیر باید تعیین شود:
الف- کلیه مقادیر منفرد از ۱۵ نمونه آزمون ، xi ، (۱۵( n= ؛
ب- مقدار متوسط، ۱۵m (برای۱۵( n= ؛
پ- انحراف استاندارد، ۱۵s ، (برای۱۵. ( n=
واحد آزمون زمانی منطبق با الزامات این استاندارد است که وضعیت بیان شده در زیر برای تمامی ویژگی‌ها پوشش داده شود:
ت-۲–۳–۲ – بازرسی توسط ویژگی‌ها
در شرایطی که ویژگیهای میلگرد بر مبنای مقادیر تعریف شدهٔ حداقل و حداکثر باشد، تمامی نتایج آزمونهای حاصله از ۱۵ نمونه آزمون باید مطابق با الزامات مورد نظر این استاندارد باشد، تحت چنین شرایطی واحد آزمون باید منطبق با الزامات این استاندارد در نظر گرفته شود.
در صورتی که ۲ عدد از نتایج آزمونها مورد تأیید قرار نگیرد، ممکن است انجام آزمونها ادامه پیدا کند. در این حالت باید ۴۵ نمونه آزمون دیگر از میلگردهای مختلف در واحد آزمون، برداشته شده و تنها تحت شرایطی که عدم تأیید نتایج آزمونها از ۲ عدد فراتر نرود، واحد آزمون منطبق با الزامات این استاندارد در نظر گرفته می‌شود.
ت-۲–۳–۳ -ترکیب شیمیایی
نتایج هر دو نمونه آزمون باید مطابق با الزامات آن استاندارد باشد.
ت-۳ – ارزیابی مقادیر تعریف شده حداقل /حداکثر
آزمونها باید بر اساس مندرجات زیر انجام شوند:
الف- میلگردهای تولید شده از هر ذوب باید در یک گروه تقسیم‌بندی شوند. به ازای هر۵۰ تن و یا کسری از آن باید یک نمونه برای آزمون کشش و یک نمونه برای آزمونهای خمش / خمش مجدد برداشته شود. برای هر نمره میلگرد باید یک سری آزمون مجزا انجام شود.
ب- هر نتیجه آزمون به صورت منفرد باید مقادیر الزامی ارائه شده در جدول ۹ و همچنین الزامات مرتبط با آزمون خمش / خمش مجدد را مطابق با بندهای ۱۰-۲ و ۱۰-۳ پوشش دهد.
پ- به منظور انجام صحه‌گذاری ترکیب شیمیایی، برای هر ذوب باید به‌طور مجزا یک نتیجه آزمون ترکیب شیمیایی ایجاد شود (مطابق با بند ۹). نمونه‌برداری برای آزمون ترکیب شیمیایی باید بر طبق استاندارد ملی ایران شماره ۹۳۷۶ انجام شود.
ت- چنانچه هر یک از نتایج آزمون با الزامات این استاندارد انطباق نداشته باشد، آزمون مجدد ممکن است براساس استاندارد ۴۰۴ ISO انجام شود.
ث- تولیدکننده باید گزارش آزمونی را ارائه دهد که انطباق خواص مکانیکی، شیمیایی و سایر الزامات مندرج در این استاندارد را با محموله تحویلی به مشتری تضمین نماید.
ت-۴ -گزارش آزمون
نتیجه آزمون باید حاوی اطلاعات زیر باشد:
الف- شناسه میلگرد برای تسلیح بتن؛
ب- نشانهگذاری روی میلگرد برای تسلیح بتن؛
پ- تاریخ انجام آزمون؛
ت- وزن واحد آزمون؛
ث- نتایج حاصله.